Jubilarissen: Het gras bij de buren is niet groener

Veertig jaar werken bij één bedrijf. Een unicum in 2020. Maar niet bij Waal. In een paar maanden tijd vierden vier timmerlieden hun 40-jarig jubileum. Volgens traditie wordt dat gevierd op de bouwplaats met gebak, bloemen en een flinke envelop en apart daarvan een diner met het thuisfront. Directeur Johan Krijgsman haalde het kwartet op een vrijdagmorgen nogmaals naar kantoor voor koffie met taart. ‘De gouden dasspeld hebben we jaren terug al afgeschaft.’ In anderhalf uur halen Joaquim (‘iedereen zegt Jokie’) Torres Lanca (59), Jan Tabak (65), Ed van der Made (62) en Jos Kanters (62) herinneringen op. Over verdwijnend vakmanschap, de jeugd van tegenwoordig en een kwartje voor de koffie.

Ed en Jan waren vanaf dag één collega’s, in de wijk Rozemarijn in Schipluiden. Ed: ‘Ik ben meteen uit dienst bij Waal begonnen. Ik kon er vijftig gulden meer krijgen dan bij een ander. Wat je toen verdiende? Volgens mij 490 gulden in de week. Ja, ook voor die tijd al veel geld.’ Ook Jos werkte mee in Schipluiden. ‘Ik weet nog dat we elke dag tot kwart voor vier ’s middags moesten werken. Maar er waren er ook die probeerden om eerder weg te gaan. Die reden binnendoor naar huis, dwars door de polder. Maar dan stond Nico van Rij, onze bedrijfsleider, midden op de weg zodat je er niet door kon.’

Pauw in de Beneluxtunnel
Regelmatig valt ook een andere naam, die van oprichter Henk van der Waal. Jan: ‘Toen dit kantoor aan de Schiedamsedijk in 1983 werd neergezet, ben ik nog een tijdje terreinbeheerder geweest. Ome Henk hield nogal van de natuur. Hij hield geiten en kippen op het terrein hierachter. Ik heb weleens een pauw uit de Beneluxtunnel moeten halen. Die vloog over het hek, de snelweg op. Het hele verkeer stond stil!’

Vakmanschap
‘Bedankt voor 160 jaar vakmanschap’ staat er op de taart die bij de koffie wordt geserveerd. Bestaat het eigenlijke vakmanschap op de bouw nog wel? Jos: ‘Het was vroeger veel meer handwerk. Een kozijn stellen bijvoorbeeld. Een deur afhangen. Metselwerk. Aftimmeren.’
Ed: ‘Nederland heeft één grote fout gemaakt: het afschaffen van de lts. Het is allemaal vmbo geworden. De jongens die daar af komen, kunnen nergens meer naar toe.’
Jan: ‘Die uitvoerders van vroeger waren allemaal tussen de jongens begonnen. Nu zijn het uitvoerders van school.’
Ed: ‘Dan zijn ze hoofduitvoerder, maar hebben ze nog niet eens de ervaring van een roestige bout. Ze luisteren niet naar je, maar doen alsof ze de wereld hebben uitgevonden.’

Van een bouwtekening op A0-formaat moesten de timmerlieden overschakelen op digitale middelen. Jos: ‘Vroeger had je alles op tekening. Nu is het allemaal 3D. Eigenlijk zou er geen fout meer gemaakt moeten worden. Het zou makkelijker moeten zijn. Maar ik zie het nog niet echt.’
Jan: ‘Je had geen mobieltjes. Je had geen e-mail. Maar je kende wel iedereen. Nu gaat het allemaal via de app en via e-mail.’
Jos: ‘Je bent er niet mee groot gebracht. Geef mij maar een stuk papier. Ik wilde een keer iets op mijn telefoon ontvangen. “Maar dat kan die telefoon van jou helemaal niet aan”, hoorde ik toen.’

Koffiemomentje
Alle vier hebben de tijd nog meegemaakt dat Waal – toen nog Van der Waal – een bedrijf met 450 medewerkers was. In 1988 ging het bedrijf failliet om een week later een doorstart te maken. Langzaam maar zeker zagen de vaklieden het bedrijf veranderen. Jan: ‘Om elf uur ’s morgens was er vroeger altijd een koffiemomentje in de keet. Die koffie werd elke ochtend rondgebracht. Daar betaalde je een kwartje per keer voor. Vrijdag moest je altijd afrekenen voor de hele week, één gulden vijfentwintig. Maar het was wel lekkere koffie.’

De Walletjes
Als de taart achter de kiezen is, komen de anekdotes los. Joaquim begint: ‘We bouwden hotel Winston in Amsterdam, op de Walletjes. Een collega werd gek gemaakt en de jongens zorgden dat er poen was. Ze zouden het wel even regelen voor hem. En wat denk je dat die dame zegt: nee, je mag niet. Dat hebben we met jullie directie afgesproken!’

Jos: ‘De renovatie van 750 woningen aan de Van Hogendorplaan in Vlaardingen was een mooi project. We deden iedere dag twee woningen. Met m’n ouwe maat Kees van Dongen loop ik een woning binnen. Zegt die vrouw dat ze kapster is. Dat geloof ik niet, zegt Kees. Ga maar zitten, zegt zij, hij gaat zitten op een stoel en zij gaat knippen. En wie denk je dat er binnenkomt: de uitvoerder! De wereld was te klein. En vervolgens zegt Kees doodleuk: maar het groeit toch ook in de baas zijn tijd?’

Vastgeroest
Ed (‘ik heb twee kunstheupen, het gaat niet meer’) en Jan zijn inmiddels gestopt, Joaquim en Jos moeten nog even door. Voor geen van de vier is ergens anders solliciteren ooit een optie geweest. Jos: ‘Ach, je bent op een gegeven moment vastgeroest. En Waal is altijd een goeie werkgever geweest.’
Ed: ‘Al had je weleens wat met een uitvoerder.’
Jos: ‘Ja, maar je had altijd vast werk. En altijd op tijd je centen. Moet je dan ergens anders gaan werken omdat je daar een tientje in de week meer krijgt? Je wist wat je had.’
Joaquim: ‘Waal is een goede baas geweest. Ik heb het veertig jaar lang naar mijn zin gehad. Ik weet niet of het gras ergens anders groener was geweest.’